 |
พระอภัยมณีเป็นโอรสของท้าวสุทัศน์กับนางปทุมเกสรแห่งเมืองรัตนา มีอนุชาชื่อศรีสุวรรณ พระอภัยมณีไม่มีฝีมือในการใช้อาวุธ แต่เป่าปี่เป็นเลิศ สามารถเป่าปี่ให้อีกฝ่ายสิ้นใจได้ แต่เพราะพระอภัยมณีเลือกเรียนวิชาเป่าปี่ส่วนศรีสุวรรณเรียนวิชากระบี่กระบองซึ่งไม่ใช่วิชาที่กษัตริย์เรียนทำให้พระบิดาไม่พอใจจนถูกออกจากเมืองทั้งคู่
ระหว่างทางพระอภัยมณีถูกนางผีเสื้อสมุทรอุ้มไปไว้ในถ้ำใต้น้ำ พระอภัยมณีจึงอยู่กับนางผีเสื้อสมุทรจนมีโอรสชื่อสินสมุทรต่อมาพ่อเงือกแม่เงือกได้พาทั้งคู่หนีไปอยู่กับพระฤาษีแห่งเกาะแก้วพิสดาร พระอภัยมณีจึงได้นางเงือกเป็นชายา และมีโอรสชื่อสุดสาคร
ต่อมาพระอภัยมณีได้อาศัยเรือของท้าวสิลราช เจ้าเมืองผลึก พร้อมธิดาชื่อนางสุวรรณมาลีเดินทางกลับเมือง แต่นางผีเสื้อสมุทรตามมาล่มเรือจนท้าวสิลราชสิ้นพระชนม์ พระอภัยมณีจึงได้ครองเมืองผลึก และอภิเษกกับนางสุวรรนมาลี มีธิดาแฝดคือนางสร้อยสุวรรณกับนางจันทร์สุดา
เมื่อพระอภัยมณีตีเมืองลังกาได้ จึงได้นางละเวงวัณฬาเจ้าเมืองลังกาเป็นชายา มีโอรสชื่อมังคลา หลังสงครามพระอภัยมณีออกบวช นางสุวรรณมาลีและนางละเวงวัณฬาจึงออกบวชตาม
พระอภัยมณี จัดได้ว่าเป็นผลงานชิ้นเอกของสุนทรภู่ และเป็นที่รู้จักกว้างขวางมาตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน เนื่องจากเค้าโครงเรื่องของพระอภัยมณีแหวกประเพณีของวรรณคดีในยุคเก่ามีจินตนาการล้ำยุคอยู่มากมาย และมีตัวละครจากหลากหลายชนชาติ แสดงให้เห็นถึงวิสัยทัศน์และความเปิดกว้าง ความเป็นนักคิดยุคใหม่ของผู้ประพันธ์เมื่อเปรียบเทียบกับยุคสมัยเดียวกันได้เป็นอย่างดี นักวิชาการจำนวนมากพากันศึกษากลอนนิทาน พระอภัยมณี เพื่อค้นคว้าหาแรงบันดาลใจ เชื่อมโยงแนวคิดของสุนทรภู่กับวรรณกรรมโบราณ ตลอดจนความรู้เกี่ยวกับภูมิศาสตร์ยุคใหม่ของบรรดานักเดินเรือที่เข้ามาสู่ประเทศไทยในยุคการค้าสำเภา นอกจากนี้ แนวคิดที่สุนทรภู่สอดแทรกไว้ในบทประพันธ์ทำให้ผลงานชิ้นนี้โดดเด่นและเป็นที่รู้จักมาก เพราะผู้คนล้วนใช้บทกลอนเหล่านั้นเป็นคติสอนใจ เช่น บทกลอนในช่วงที่พระฤๅษีสอนสุดสาคร เป็นต้น
ระหว่างทางพระอภัยมณีถูกนางผีเสื้อสมุทรอุ้มไปไว้ในถ้ำใต้น้ำ พระอภัยมณีจึงอยู่กับนางผีเสื้อสมุทรจนมีโอรสชื่อสินสมุทรต่อมาพ่อเงือกแม่เงือกได้พาทั้งคู่หนีไปอยู่กับพระฤาษีแห่งเกาะแก้วพิสดาร พระอภัยมณีจึงได้นางเงือกเป็นชายา และมีโอรสชื่อสุดสาคร
ต่อมาพระอภัยมณีได้อาศัยเรือของท้าวสิลราช เจ้าเมืองผลึก พร้อมธิดาชื่อนางสุวรรณมาลีเดินทางกลับเมือง แต่นางผีเสื้อสมุทรตามมาล่มเรือจนท้าวสิลราชสิ้นพระชนม์ พระอภัยมณีจึงได้ครองเมืองผลึก และอภิเษกกับนางสุวรรนมาลี มีธิดาแฝดคือนางสร้อยสุวรรณกับนางจันทร์สุดา
เมื่อพระอภัยมณีตีเมืองลังกาได้ จึงได้นางละเวงวัณฬาเจ้าเมืองลังกาเป็นชายา มีโอรสชื่อมังคลา หลังสงครามพระอภัยมณีออกบวช นางสุวรรณมาลีและนางละเวงวัณฬาจึงออกบวชตาม
(จากเรื่องพระอภัยมณี...ในหนังสือ ตัวเอกในวรรณคดี)
